Sigurno ste se bar jedanput, dok ste šetali prelijepom novosadskom tvrđavom, zapitali otkud toliko mačaka na Petrovaradinu? Dok drijemaju na suncu ili iz prikrajka motre na posjetioce, deluju kao čuvari bedema i burne istorije.

I zaista je tako. Prema legendi, upravo su mačke sačuvale Petrovaradinsku tvrđavu koja i dalje ponosito stoji i svjedoči nekim burnim, davnim vremenima.

Svi se sjećamo priče sa časa istorije o guskama koje su sačuvale Rim. Legenda se povezuje s početkom uspona Starog Rima kad su grad napali ratoborni Gali sa sjevera. U to vrijeme grad nije imao zidine, pa se stanovništvo povuklo na jedan od rimskih brežuljaka – Kapitol, jedini dio grada koji je bio utvrđen i zbog strmih padina teško dostupan.

Jedne noći Gali su se približili Kapitolu i u tišini počeli da se uspinju bedemima. Na Kapitolu se nalazio hram boginje Here u kome su boravile svete guske. Čim su osjetile nepoznate ljude počele su gakati i lepetati svojim krilima i tako uzbunile usnule rimske sražare. Tako su, po legendi, guske spasile Rim.

Mnogo vijekova kasnije na stjenovitom brdu iznad Dunava, u današnjem Petrovaradinu, tek što su pobijedili Osmansku vojsku kod Slankamena 1691. godine, Austrijanci su počeli da ruše staru srednjovjekovnu tvrđavu.

Gradeći nove bedeme i bastione, a u nedostatku građevinskog materijala, austrijski vojni inženjeri iskoristili su kamen i opeku nekadašnje ugarske tvrđave i cistercitskog manastira iz 13. vijeka. Jedan od kamenih blokova koji je krasio samostansku crkvu posvećenu Djevici Mariji, s prikazom mačje glave, uzidan je u bastion Svetog Inoćentija.

Osim toga, kao u epskoj narodnoj pjesmi “Zidanje Skadra” u kojoj se opisuje običaj žrtvovanja, uziđivanjem živog čovjeka u temelje kako bi se temelji zidanog objekta održali, po predanju su graditelji Petrovaradinske tvrđave u temelje novih bedema uziđivali još žive mačke.

Naime, legenda kaže, da su žrtvovanjem živih mačaka ne samo željeli da se bedemi tvrđave održe, već i da, kao što se vjerovalo da mačka ima devet života, tvrđava bude još dugovječnija. Da i ona ima devet života.

I zaista, Petrovaradinska tvrđava ne samo da je odoljela osmanskom napadu 1694. godine, već je i 1716. godine princ Evgenije Savojski izvojevao jednu od najvećih pobjeda nad osmanskom vojskom.

Tvrđava je ostala nepokorena i tokom Mađarske revolucije. Carska vojska pod komandom bana Josipa Jelačića nije uspjela da primora garnizon na kapitulaciju i morala je da se povuče. Nakon Prvog svjetskog rata, kada su rušena mnoga utvrđenja nekadašnje Austrougarske, samo zahvaljujući đenaralštabnom pukovniku Kraljevine Jugoslavije Dragošu Đeloševiću, Petrovaradin je još jednom bio pošteđen rušenja jer, kako jedna priča kaže, “bila je isuviše lijepa da se poruši”.

Pred kraj Drugog svjetskog rata, njemačka vojska koja se povlačila sa Balkana, prelazila je Dunav preko željezničkog mosta. U željezničkom tunelu, koji se nalazio tačno ispod tvrđave, postavljena je velika količina eksploziva. Samo zahvaljujući italijanskom ratnom zarobljeniku Đildu Pesapaneu, koji je presjekao žice i pobjegao kod ilegalaca u Petrovaradin, tunel nije miniran, piše magazin “Mačka”.

Da je došlo do eksplozije u tunelu, nema sumnje da bi na površini izazvala velika razaranja i oštećenja objekata na tvrđavi. Nakon rata, tvrđava je proglašena za istorijski spomenik i njen najveći dio je prešao pod civilnu upravu.

Prema predanju koje potvrđuje starije legende, radnici koji su radili na poslijerartnom uređenju tvrđave i rekonstrukciji temelja pojedinih objekata, pronalazili su mumificirane ostatke mačaka koji su se pri dodiru pretvarale u prah i pepeo.

Danas, nakon nebrojenih vijekova, ratova i bitaka, Petrovaradinsku tvrđavu osvajaju mnogobrojni turisti, umjetnici i muzičari iz svih dijelova svijeta, a potomci nekadašnjih ljubimaca cistercitskih monaha ih pozdravljaju na svakom koraku, žele dobrodošlicu, ali i podsjećajući na burnu prošlost ovog veleljepnog utvrđenja i jednog od važnijih simbola novosadske burne istorije. (Naj portal/Nenad Šeguljev, Moja tvrđava)