Jedinjenja poznata kao per- i polifluoroalkyl supstance (FAS) vrlo su postojane sintetičke materije koje se dovode u vezu sa karcinomom dojke, a mogu da utiču na pojavu gojaznosti kod budućih generacija ukoliko majka ima nizak holesterol.
Institut za javno zdravlje u Kaliforniji utvrdio je da je gojaznost i do 2,3 puta veća među 20-godišnjim ženama čije su bake bile izložene hemikalijama.
“Još uvijek ne razumijemo zajedničku ulogu holesterola i FAS supstanci. Hemikalije u krvi trudnice mogu da izazovu gojaznost kod unučadi, čak i ako baka i majka nisu gojazne – kaže doktorka Barbara Kon iz “Endocrine Society”, najveće i najaktivnije svjetske organizacije endokrinologa.
Istraživači su proučavali 213 baka, majki i unuka koristeći podatke iz poslednjih 60 godina.
Šta su FAS hemikalije?
FAS se često koristi i prilikom pravljenja posuda od teflona, vodootporne odjeće i protivpožarne pjene, proizvodi za čišćenje, boje, lakovi, šamponi, šminka i zubni konac. Površine presvučene PFAS-om se ne lijepe, i ne upijaju vodu ili mast, što je odličan kvalitet za pakovanje hrane.
Ali tu nastaje problem: PFAS hemikalije su povezane sa nizom zdravstvenih rizika kod ljudi, uključujući rak, poremećaj imunog sistema, reproduktivne teškoće i probleme sa razvojem ploda.
PFAS su prisutni u ambalaži za hranu širom svijeta. Na primjer, u lancima brze hrane, popularni kontejneri su zapravo zamjena za plastične. Iako je plastika za jednokratnu upotrebu i dalje veoma loša ideja i vodi se borba u svijetu protiv nje, ideja o njenoj zamjeni zaista je krenula pravim tokom, ali problem su nove posude obložene PFAS-om.
Posude se često prodaju kao kompozitne, ali kako svijest o PFAS-u raste, ta karakteristika postaje problem.
Kako se ispostavilo, kontaminira i zemljište i vodu. U gradovima u blizini fabrika koje su proizvodile PFAS ili koristile PFAS za pravljenje svojih proizvoda, lokalne zajednice će morati da se suoče sa hemikalijama u narednim decenijama.
Ova jedinjenja se takođe pojavljuju u vodama u blizini vojnih baza i aerodroma, koji su koristili PFAS pjenu za gašenje požara. Efekti upotrebe PFAS na zdravlje još se ispituju, ali već se procjenjuje da će izloženost PFAS-u koštati Evropu od 50 milijardi eura godišnje.
