Nalik najpopularnijem američkom zatvoru, popularnom Alkatrazu, početkom prošlog vijeka strah i trepet političkih neistomišljenika kralja Nikole bila je tvrđava Grmožur.
Prvobitno knez, a zatim i kralj, Nikola Petrović, iz dinastije Petrović-Njegoš, tokom svoje vladavine Crnom Gorom koristio je malo kameno ostvro Grmožur za kažnjavanje političkih neistomišljenika. Grmožur je jedno od utvrđenja na Skadarskom jezeru i nalazi se u njegovom sjeverozapadnom dijelu, blizu grada Bar i sela Virpazar.
Kralj Nikola je na Grmožur protjerivao svoje političke protivnike i neistomišljenike, koji nisu mogli da pobjegnu sa ostrva koje je okruženo vodom, te stotinama metara udaljeno od najbliže obale.
Po istom principu, samo mnogo opširnije i organizovanije, funkcionisala je kalifornijska kaznena ustanova Alkatraz, po kojem je Grmožur dobio ime, to jest nadimak.
Legenda kaže da su svi zatvorenici bili neplivači, a ukoliko bi se desilo da neko pobjegne – kazna zatvorenika bi bila prenesena na čuvara, koji bi morao da je odsluži u cjelosti.
Grmožur je nekada bio pod Turcima, i oslobođen je tek 1878. godine. Naziv Crnogorski Alkatraz nije imao od početka, već tek od vladavine kralja Nikole, a u njemu su prvobitno bili smješteni najstrože osuđivani zločinci.
Poslije svađe kralja Nikole i njegovog zeta Petra Karađorđevića, početkom 20. vijeka, na Grmožur su bili protjerivani politički neistomišljenici i pristalice Karađorđevića u CG, kao i, između ostalog, beogradski studenti osumnjičeni za pokušaj atentanta na Nikolu Petrovića.
O zatvoru na Grmožuru za 92 putovanja govorila je Sara Jovićević iz Turističke organizacije Bara, koja je negirala navode u mitu koji kaže da je postojao jedan zatvorenik koji je uspio da pobjegne iz Crnogorskog Alkatraza.
“To je legenda. Nema nikakvih zapisa o tome. Ljudi samo vole o tome da pričaju…”, rekla je Sara.
U snažnom zemljotresu, koji je pogodio Crnu Goru i posebno oblast Skadarskog jezera 1905. godine, tvđava Grmožur značajno je oštećena i do danas nije obnavljana.
Grmožur je nekada bio nazivan “Ostrvom zmija”, a u novijoj istoriji ornitolozi ga nazivaju “Ostrvom ptica”. Na njemu, a i oko njega i širom Skadarskog jezera, nalaze se “horde” pelikana različitog starosnog doba.
Pelikani koji su davno došli na Skadarsko jezero i na njemu se nastanili su Dalmatinski pelikani, poznati i kao kudravi pelikani – jedna od najrasprostranjenijih vrsta pelikana, koju odlikuje trapavost, širok raspon krila i blagorodnost.
“Ako dođete na jutarnju turu Skadarskim jezerom imaćete prilike da vidite sigurno barem 20-ak pelikana. Inače, ne vole ih ribolovci, jer se (pelikani) hrane ribom i znaju da im (ribolovcima) pokidaju mreže. Ali, ne diraju ih”, rekla je Jovićević o najčešćem gostu Grmožura i Skadarskog jezera.
Pored gledanja pelikana, na šta se često odlučuju posjetioci, na Skadarskom jezeru i oko njega možete vidjeti brojne zanimljivosti. Oko njega se nalazi pet manastira, postoje tri zaštićene zone do kojih se ne može stići brodom, a tu je i istorijsko selo Godinje, kao i ribarsko selo Raduš, koje je izgrađeno od kamena donesenog na brodovima.
